Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cứ dậm chân tại chỗ

Xem thêm: Câu chuyện lịch sử của Toyota

Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ chính sách phát triển ngành công nghiệp ôtô trong dài hạn, trong đó có lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt đối với ôtô chở người trong Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN giai đoạn 2015-2018. Cụ thể, thuế nhập khẩu đối với ôtô chở người sẽ giảm dần từ 50% hiện nay xuống còn 40% vào năm 2016, còn 30% vào năm 2017 và còn 0% vào năm 2018. Nếu là khách hàng, chắc hẳn bạn sẽ mừng vì mình sẽ sở hữu chiếc Toyota Innova 2015 trong tương lai với mức giá tốt nhất?
 

Ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam
 

Nhưng về phía doanh nghiệp ô tô, khi đón nhận những thông tin này, có lẽ ai cũng muốn dẹp hết sản xuất, chuyển sang nhập về phân phối, kể cả khi thuế suất thuế nhập khẩu bộ linh kiện ô tô giảm về 0% thời gian tới.

Tại sao vậy?

Hiện nay, để nhập một xe ô tô Toyota Innova nguyên chiếc từ Thái Lan về Việt Nam, cước vận chuyển đã có bảo hiểm chỉ khoảng 400 USD, từ Nhật Bản về khoảng 500 USD. Trong khi đó, nhập linh kiện, cước phí không thấp hơn nhiều, lại phải dỡ ra lắp ráp, chi phí cho nhân công, mặt bằng, nhà xưởng, điện nước, khấu hao thiết bị máy móc,... sẽ tốn kém hơn nhiều. Tính ra Giá Toyota Innova nhập khẩu "ngon ăn" hơn đầu tư sản xuất.

Vậy thì tại sao phải tốn công sức để làm ra những thứ có thể mua được với mức giá rẻ hơn với chất lượng như nhau hoặc đôi khi còn tốt hơn nữa? Cũng chính vì kiểu tư duy “Việt Nam không làm được ô tô mà ngành này chỉ dành cho nước ngoài” nên Việt Nam sẽ chẳng bao giờ có được ngành công nghiệp ô tô phát triển thật sự và đúng nghĩa được.

Nhưng ở một góc độ khác, có khi nào mọi người nghĩ vấn đề sẽ trở nên tích cực hơn?

Ông Bùi Ngọc Huyên, Giám đốc Công ty Cổ phần ô tô Xuân Kiên (Vinaxuki) cho rằng nguyên nhân khiến ngành công nghiệp ô tô Việt Nam không đâu vào đâu chủ yếu do chính sách thuế và vốn. Theo ông, chính sách đối với công nghiệp ô tô hiện nay của Việt Nam là chỉ ưu đãi cho lắp ráp chứ không khuyến khích sản xuất, tăng nội địa hóa.
 

Giám đốc công ty cổ phần ô tô Vinaxuki 
 

Các doanh nghiệp chỉ cần nhập khẩu bộ linh kiện về lắp thành ô tô là được ưu đãi thuế nhập khẩu thấp bằng 1/2-1/3 so với nhập khẩu xe nguyên chiếc. Và ngay cả khi so sánh giá bán Toyota Altis và giá xe Toyota Hilux với một chiếc được lắp ráp tại Việt Nam với mức chênh lệch cao, người ta vẫn chuộng hàng nhập khẩu hơn. Một phần vẫn do tâm lý chuộng hàng ngoại.

Không những thế, Vinaxuki có đủ tài sản để thế chấp vay ngân hàng, nhưng ngân hàng không vay, vì theo họ, nội địa hóa là không khả thi, phiêu lưu, chưa ổn định. Ngược lại, có những doanh nghiệp ô tô không trang bị công nghệ, chẳng có gì cả, gần như không đủ tiêu chuẩn làm ô tô, lại có thể vay được 500-700 tỷ đồng để nhập phụ tùng về Việt Nam lắp lại, hoặc nhập xe nguyên chiếc về bán.

Tóm lại, vấn đề ở chỗ nhà nước đã quá cứng nhắc và không hỗ trợ nhiều cho việc sản xuất nên chả trách tại sao người Việt không tin tưởng một ngày nào đó sẽ có ô tô được sản xuất tại Việt Nam.